Syfilis: wat is het en hoe kun je het behandelen?
Syfilis (lues) is een soa, ofwel seksueel overdraagbare aandoening, die met name voorkomt bij mannen die seks hebben met mannen. Als je syfilis hebt, merk je dat niet altijd. Niet iedereen krijgt namelijk klachten. Daarom is het goed om je te laten testen als je mogelijk syfilis opgelopen hebt. Zo zorg je dat je een eventuele erge infectie voorkomt én dat je geen anderen besmet. Wat is syfilis precies? Hoe je het herkent? En hoe kun je syfilis behandelen? Dat lees je in deze blog!
Spring snel naar:
Wat is syfilis?
Syfilis is een seksueel overdraagbare aandoening die wordt veroorzaakt door een bacterie. De bacterie veroorzaakt een infectie aan de vagina, penis of anus. In sommige gevallen kun je ook een infectie aan je mond krijgen, maar dit komt weinig voor. Syfilis is goed te behandelen, maar het is wel belangrijk dat je er op tijd bij bent zodat de infectie zich niet uitbreidt naar andere organen. Een andere benaming voor Syfilis is lues.
Hoe wordt syfilis overgedragen?
Syfilis wordt veroorzaakt door een bacterie, genaamd Treponema pallidum. Deze bacterie zit op het slijmvlies van de vagina, penis, keel of anus van iemand die besmet is en veroorzaakt daar een infectie. Tijdens onveilig seksueel contact kan deze bacterie worden overgedragen. De overdracht kan plaatsvinden bij vaginaal, oraal en anaal contact, maar dus ook via zoenen. Overdragen via zoenen kan alleen als er op de lippen of in de mond een syfiliszweer zit.
Welke klachten geeft syfilis?
Syfilis ontwikkelt zich in stappen, grofweg zijn er vier delen te onderscheiden. Per stap krijg je andere verschijnselen, maar het kan ook zijn dat je helemaal geen klachten krijgt (met name in stap één en twee). Als je geen klachten krijgt, betekent dat helaas niet dat je geen anderen kunt besmetten.
De vier stadia van syfilis
- Eerste stadium
Twee tot twaalf weken na besmetting ontstaat er een zweertje op het besmette slijmvlies. Dit zweertje kan tot een centimeter groot zijn, is rood, voelt hard aan en doet weinig of geen pijn. De zweer is niet altijd goed zichtbaar (bijvoorbeeld wanneer deze in de anus zit). Vaak zijn de lymfeklieren in de buurt van de zweer opgezet. Je kan dan bijvoorbeeld onderhuidse knobbels in je liezen voelen. Na één tot drie maanden verdwijnt de zweer vanzelf weer. Dit betekent echter niet dat je geen syfilis meer hebt. Je blijft ook besmettelijk.
- Tweede stadium
Dit stadium begint drie tot acht weken nadat de zweer is ontstaan. Je kunt de volgende klachten ervaren:- Griepklachten: koorts, spier-, gewrichts-, hoofd- en keelpijn en moeheid;
- vlekjes over je hele lichaam (geen jeuk);
- ontstoken ogen en verminderd zicht;
- kale plekken tussen je haren;
- witgrijze, wratachtige bolletjes bij de geslachtsdelen.
- Sluimerperiode
Wanneer syfilis niet wordt behandeld, komt de ziekte na het tweede stadium in een sluimerperiode terecht. Je hebt dan geen klachten, maar je bent nog steeds geïnfecteerd met syfilis. De bacteriën zitten nog in je lichaam en je blijft besmettelijk voor anderen.
- Derde stadium
Als je syfilis niet behandelt, start twee tot dertig jaar na besmetting het derde stadium. In dit ernstige stadium ontstaan in vrijwel alle organen beschadigingen en ontstekingen, met ernstig letsel tot gevolg. Gelukkig komt dit derde stadium in Nederland bijna niet meer voor. Vaak wordt syfilis al eerder ontdekt en behandeld.
Hoe voorkom je syfilis?
Syfilis wil je natuurlijk- net als iedere soa- liever voorkomen. De beste manier om syfilis te voorkomen, is door veilig te vrijen.
- Gebruik een mannen- of vrouwencondoom tijdens de seks, zowel bij vaginale als anale als orale seks.
- Heb je een nieuwe vaste relatie? Doe beiden een soa test voordat je besluit om zonder condooms verder te gaan. Als je (nog) geen kinderen wilt, denk dan samen na over anticonceptie.
- Zorg dat je condooms bij je hebt als je (misschien) seks hebt en ga er niet van uit dat de ander dit regelt. Bedenk dat je altijd nee mag zeggen als jullie beiden geen condoom hebben.
- Zorg dat je niet hetzelfde condoom gebruikt als je wisselt van standje. Ga dus niet eerst met hetzelfde condoom in de anus en dan in de vagina.
Testen op syfilis: hoe werkt dat?
Als je denkt dat je misschien syfilis hebt, is het zinvol om je te laten testen door je huisarts. De huisarts kan dan een soa-test bij je afnemen. Testen op syfilis heeft pas zin vanaf drie maanden na de besmetting. Als je binnen die drie maanden al klachten hebt, dan kan de infectie in sommige gevallen al eerder worden aangetoond door een uitstrijkje van de zweer te laten maken. Een ander mogelijkheid is dat de huisarts een bloedonderzoek afneemt. Binnen een paar dagen na het onderzoek is de uitslag bekend en kun je als het nodig is starten met behandeling.
Ben je zwanger? Bij een van je eerste zwangerschapscontroles krijg je altijd een bloedonderzoek. Hierbij word je ook op syfilis getest. Als je zwanger bent kun je de infectie namelijk op je baby overdragen.
Syfilis behandelen
Syfilis is gelukkig goed te behandelen met medicijnen. Die behandeling is erg belangrijk, om te voorkomen dat de ziekte zich verder ontwikkelt. In de meeste gevallen krijg je antibiotica in de vorm van penicilline-injecties. Afhankelijk van hoe lang je al besmet bent met syfilis, krijg je meerdere injecties. Tussen de injecties zit steeds een week. Als je allergisch bent voor penicilline, dan krijg je twee weken lang twee keer per dag doxycycline tabletten.
Na de behandeling verdwijnt syfilis binnen een paar dagen. Naast dat jij de antibioticakuur krijgt, is het belangrijk dat je partner deze ook krijgt. Zo voorkom je dat jullie elkaar opnieuw besmetten. Ook na de antibioticakuur is syfilis nog een aantal dagen besmettelijk. Zorg dus dat je gedurende een week na de behandeling helemaal geen seksueel contact hebt, ook niet met condoom. De eerste twee jaar na je behandeling tegen syfilis, wordt je bloed om de paar maanden gecontroleerd om zeker te weten dat de behandeling is aangeslagen en je niet opnieuw besmet bent.
Voorkom verspreiding van syfilis: waarschuw je seksuele partners
Heb je een syfilis-infectie? Informeer dan zo snel mogelijk je (vroegere) seksuele partner(s). Welke seksuele partner(s) je moet informeren, is afhankelijk van het stadium van je syfilis:
- Eerste stadium: informeer je partner(s) van de afgelopen drie maanden.
- Tweede stadium: informeer je partner(s) van de afgelopen zes maanden.
- Sluimerperiode: informeer je partner(s) van de afgelopen twaalf maanden.
- Derde stadium: informeer je partner(s) van de afgelopen twaalf maanden, als vrouw kan het ook nodig zijn om je kinderen te laten onderzoeken op syfilis.
Het is belangrijk dat je (voormalige) seksuele partner(s) ook een test doen. Ook als ze geen klachten hebben. Zo voorkom je verdere verspreiding van syfilis. Het kan best spannend zijn om je partner(s) hiervoor te waarschuwen. Als je dit zelf niet goed durft, kun je ook de GGD vragen om je te helpen of naar de website Partnerwaarschuwing.nl gaan. Via deze website kun je anoniem seksuele partner(s) waarschuwen. Vraag je huisarts om een code om gebruik te maken van deze service.
Neem contact op met de huisarts bij syfilis
Neem altijd contact op met de huisarts, als je denkt dat je mogelijk syfilis hebt. De huisarts kan je helpen:
- Als je je wilt laten testen op syfilis of andere soa’s;
- als je (ex)partner syfilis heeft;
- als je verschijnselen hebt van syfilis;
- als de klachten na behandeling niet weggaan of terugkomen;
- als je na de behandeling onveilige seks hebt gehad met een besmette / onbehandelde partner.
Wil je een afspraak maken met je huisarts? Bekijk hier jouw dichtstbijzijnde locatie.
